Điều kiện FCA là gì? Trách nhiệm của người mua và người bán trong điều kiện FCA

→ Điều kiện FCA là gì? Trách nhiệm của người mua và người bán trong điều kiện FCA

Điều kiện FCA là một trong những điều kiện giao hàng Incoterm được sử dụng khá phổ biến hiện nay. Với nhiều ưu điểm đối với cả người mua và người bán, FCA phù hợp với hoạt động xuất nhập khẩu bằng đường biển. 

Cùng Saigon Express tìm hiểu chi tiết điều kiện FCA là gì. Cùng với đó là trách nhiệm giữa các bên trong hoạt động xuất nhập khẩu nhé!

1. ĐIỀU KIỆN GIAO HÀNG FCA LÀ GÌ?

Điều kiện FCA (viết tắt tiếng anh của Free Carrier) được dịch sát nghĩa tiếng Việt là “Giao cho người chuyên chở”. Nhưng khi đề cập tới điều kiện này, thì những người trong ngành chỉ cần nói FCA là đã mặc định hiểu ý nghĩa của nó, ít ai dịch ra tiếng Việt. 

Đi sâu vào phân tích về đặc điểm, thì điều kiện giao hàng FCA sẽ buộc người bán thực hiện trách nhiệm đóng gói, thông quan và chất xếp hàng hóa lên phương tiện vận chuyển tại địa điểm quy định. Phương tiện vận tải sẽ do người mua chuẩn bị. Trách nhiệm của người bán sẽ được bàn giao khi người bán hoàn tất việc xếp hàng lên phương tiện vận tải do người mua chỉ định. Địa điểm giao hàng do hai bên thỏa thuận, thường là nhà xe hoặc bến cảng, hoặc cũng có thể là tại cơ sở của người bám, kho CFS, kho ngoại quan, sân bay,...

Đây là một điều kiện giao hàng được dùng khá phổ biến trong hoạt động vận tải quốc tế vì có nhiều ưu điểm. Có thể áp dụng cho nhiều phương thức vận chuyển, từ đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường biển, đường thủy nội địa, hay vận tải đa phương thức, trong đó có thể nói đường biển là phổ biến hơn cả. 
Lưu ý, người bán sẽ chuyển giao mọi rủi ro và trách nhiệm cho người chuyên chở đầu tiên. Tức sau khi hoàn tất giao hàng cho phương tiện vận tải, nếu có vấn đề gì xảy ra sẽ không thuộc trách nhiệm của người bán. 

2. SO SÁNH ĐIỀU KIỆN FCA VỚI ĐIỀU KIỆN FOB, CFR, EXW VÀ CIF

Trong incoterm có rất nhiều điều kiện giao hàng, và chúng thường có nhiều điểm khá giống nhau nên người mới tham gia vào lĩnh vực này rất dễ bị nhầm lẫn. Phần nội dung dưới đây sẽ nếu ngắn gọn nội dung giúp bạn dễ dàng so sánh giữa các điều kiện giao hàng phổ biến hiện nay. Cụ thể như sau: 

Điều kiện giao hàng FCA: Người bán hàng giao hàng cho người vận chuyển tại vị trí chỉ định, lên phương tiện vận chuyển mà người mua chuẩn bị sẵn. 

Điều kiện giao hàng EXW: Việc giao hàng được tiến hành ngay tại phân xưởng, nhà máy, nhà kho, hoặc một cơ sở nào đó thuộc người bán. 

Điều kiện giao hàng FOB: Người bán sẽ giao hàng cho hãng tàu. Trách nhiệm của người bán sẽ được bàn giao cho đơn vị vận chuyển (hoặc người mua) khi hàng đã lên boong tàu. Người mua tự chi trả phí thuê phương tiện, bảo hiểm hàng hóa và các phí phát sinh trong quá trình vận chuyển.

Điều kiện giao hàng CFR: Người bán hàng sẽ phải giao hàng lên tàu. Trách nhiệm sẽ hoàn tất và chuyển giao khi hàng được bốc lên tàu. Tuy nhiên người bán phải thanh toán cước phí vận chuyển. Còn người mua thì tự mua bảo hiểm cho hàng hóa.

Điều kiện giao hàng CIF: Trách nhiệm của người bán trong điều kiện CIF sẽ khá cao vì họ sẽ phải vận chuyển quốc tế. Trách nhiệm được bàn giao khi hàng được chuyển lên tàu. Địa điểm giao nhận hàng đôi khi sẽ nằm ngoài nội địa của người bán, có thể là tại cầu cảng, kho ngoại quan hay nhà xưởng của người mua. CIF cũng như một dạng giao hàng tận nơi. Người bán phải tự thuê và trả phí vận chuyển cũng như mua bảo hiểm để chở hàng hoá đến cảng chỉ định.   

Nhìn chung, so với các điều kiện giao hàng khác, thì trách nhiệm của người bán trong điều kiện FCA là tương đối, không quá nhiều và tính linh hoạt khá cao. Chính nhờ những ưu điểm này mà FCA được nhiều đơn vị  xuất nhập khẩu chọn lựa trong Incoterms.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia và người có kinh nghiệm, thì điều kiện FCA sẽ giảm bớt “gánh nặng” trách nhiệm cho người bán so với FOB và CIF, có nhiều đặc điểm phù hợp với phương thức vận tải đường biển hoặc đường thủy nội địa, hoặc cả vận tải đa phương thức. Các doanh nghiệp có thể cân nhắc chọn lựa FCA căn cứ vào điều kiện thực tế, nhu cầu cũng như thỏa thuận của hai bên trong hợp đồng mua bán. 

3. TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI BÁN VÀ NGƯỜI MUA TRONG ĐIỀU KIỆN FCA LÀ GÌ?

3.1. Trách nhiệm của người bán trong điều kiện FCA là gì?  

Nếu chọn lựa điều kiện giao hàng FCA, thì trách nhiệm của người bán sẽ khá “nhẹ nhàng”, có thể khái quát tóm tắt như sau: 

• Thanh toán các chi phí sản xuất, dán nhãn, đóng gói sao cho hoàn thiện sản phẩm, kiểm tra, đảm bảo giao hàng đúng như trong thuận mua bán về số lượng và chất lượng. 

• Sắp xếp, tổ chức vận chuyển hàng hóa tới vị trí đã chỉ định giao hàng như cảng, sân bay, nhà kho,…

• Có trách nhiệm hoàn thành các thủ tục hải quan xuất khẩu 

3.2. Trách nhiệm của người mua trong điều kiện FCA là gì?  

Người mua trong điều kiện giao hàng FCA sẽ có những trách nhiệm cơ bản như sau: 

• Tìm kiếm và ký hợp đồng vận tải với một đơn vị vận chuyển hàng hóa và thanh toán chi phí vận chuyển 

• Mua bảo hiểm cho hàng hóa (nếu muốn) 

• Thanh toán chi phí mua hàng hóa như đã thỏa thuận với người bán trong hợp đồng thương mại nếu hàng hóa đáp ứng đúng với yêu cầu. 

Lưu ý, khi người bán hoàn tất khai báo hải quan và chuyển hàng cho đơn vị vận chuyển, thì trách nhiệm của người bán sẽ chấm dứt và chuyển giao qua cho người chuyên chở hoặc người mua. Lúc này, nếu phát sinh thêm trách nhiệm, chi phí, hay rủi ro, thì bên bán không chịu trách nhiệm mà sẽ do bên mua và/hoặc các bên liên quan xử lý. Bên bán và bên mua cần nêu rõ vị trí giao hàng, chuyển giao trách nhiệm ở đâu trong hợp đồng mua bán để tránh các tranh chấp không đáng có. 

Xem thêm: Thông tin cần biết khi chuyển hàng từ Hàn Quốc về Việt Nam

4. THỜI ĐIỂM CHẤM DỨT TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI BÁN ĐỐI VỚI TỪNG LOẠI HÌNH VẬN CHUYỂN

Đối với mỗi phương thức vận chuyển thì thời điểm chấm dứt trách nhiệm của người bán sẽ có đôi chút khác biệt. Dưới đây là chi tiết thời điểm/địa điểm bàn giao rủi ro của từng phương thức.

4.1 Điều kiện FCA đối với vận chuyển đường sắt

Nếu là vận chuyển đường sắt ứng dụng điều kiện giao hàng FCA, thì điểm giao hàng thường là toa tàu. Trách nhiệm của người bán sẽ được bàn giao khi họ hoàn tất việc chất xếp hàng lên toa tàu và được người được ủy quyền hoặc đơn vị quản lý đường sắt tiếp quản hàng hóa. 
Lưu ý, nếu hàng không đầy container (tức thuộc dạng hàng lẻ) thì trách nhiệm sẽ bàn giao khi người bán hoàn tất chuyển hàng cho đơn vị thu gom tại điểm tiếp nhận, hoặc giao hàng cho phương tiện vận tải do đơn vị đường sắt cung cấp. 

4.2 Điều kiện FCA đối với vận chuyển đường bộ

Trường hợp hai bên thỏa thuận địa điểm giao hàng là tại cơ sở của người bán, thì người mua sẽ tự thuê phương tiện vận chuyển tới tận nơi. Người bán sẽ bàn giao hàng hóa cho đơn vị chuyên chở. Và trách nhiệm lẫn rủi ro sẽ được chính thức bàn giao từ người bán cho người mua/đơn vị vận chuyển khi mà hàng hóa được chất xếp lên xe, kiểm đếm đầy đủ và bàn giao đúng quy trình.

Trường hợp hai bên thỏa thuận địa điểm giao hàng chỉ định ở một nơi nào đó như cảng, nhà kho,...thì người bán sẽ chở hàng tới đó. Tiếp đó chất hàng lên phương tiện do người mua chuẩn bị sẵn, kiểm điểm hàng hóa, và bàn giao hàng hóa cho người được ủy quyền hoặc người vận chuyển. Như vậy là xem như đã hoàn tất nghĩa vụ của người bán. 

4.3 Điều kiện FCA đối với vận chuyển bằng đường thủy nội địa

Vận chuyển đường thủy nội địa cũng thường sử dụng điều kiện giao hàng FCA. Theo đó, nếu điểm giao hàng là tại cảng hoặc cơ sở của người bán, trách nhiệm của người bán sẽ được chuyển giao cho người mua hoặc đơn vị vận tải khi họ bốc xếp hàng hóa lên tàu đầy đủ (phương tiện do người mua chuẩn bị). Còn nếu địa điểm giao hàng được ấn định là cơ sở của người vận chuyển hoặc một điểm bất kỳ nào đó đã được thỏa thuận, thì người bán bằng cách nào đó sẽ chở hàng tới và bàn giao cho người được ủy quyền hoặc người vận chuyển. Khi hàng đã được chất đầy đủ lên phương tiện, được kiểm đếm thì xem như trách nhiệm của người bán hàng được chuyển giao. 

4.4 Điều kiện FCA đối với vận chuyển đường biển

Có lẽ điều kiện FCA được dùng phổ biến hơn cả đối với vận chuyển đường biển quốc tế. Trong phương thức vận chuyển này sẽ có đôi chút khác biệt về trách nhiệm của người bán đối với hàng FCL (hàng nguyên cont - Full Container Load) và LCL (hàng lẻ chưa đầy cont -  Less than Container Load). 

Đối với FCL, thì người bán cần chở các container tới Terminal của cảng. Khi hàng được thông quan và chuyển giao cho đơn vị tiếp nhận tại terminal, thì nhiệm vụ của người bán xem như đã chấm dứt. 

Đối với LCL, thì người bán phải vận chuyển hàng hóa tới điểm gom hàng lẻ (kho CFS). Khi hàng được tiếp nhận bởi người đại diện như forwarder, đơn vị gom hàng consol, hãng tàu biển, … thì trách nhiệm của người bán sẽ chấm dứt. 

5. ƯU ĐIỂM VÀ NHƯỢC ĐIỂM CỦA ĐIỀU KIỆN FCA LÀ GÌ?

5.1. Ưu điểm của điều kiện FCA là gì? 

Người bán có thể thỏa thuận với người mua để đạt được mức giá bán tốt hơn. Bởi trong điều kiện giao hàng FCA, thì trách nhiệm của người bán khá cao. Ngoài giá thành sản phẩm, họ còn phải chi trả cho một số khoản phí phát sinh để hoàn thiện các thủ tục. Trách nhiệm chỉ được bàn giao khi họ hoàn tất chuyển hàng cho đơn vị vận chuyển mà người mua sắp xếp. 

Với điều kiện giao hàng FCA, người mua có thể giám sát tốt các loại phí phát sinh (nếu có). Đồng nghĩa với việc, nếu người mua có thể nâng mức giá bán vì chịu thêm phí, thì người mua có thể đàm phán để đạt được mức giá hợp lý nhất. 

Khi thực hiện các thủ tục thông quan tại địa phương ở chính quốc gia của người bán, với sự am hiểu của mình, người bán có thể thực hiện nhanh chóng và thuận lợi hơn. Về phía người mua, họ chỉ cần tìm đơn vị vận chuyển và lựa chọn địa điểm tiếp nhận hàng, không cần quá bận tâm về các thủ tục xuất khẩu phức tạp tại quốc gia/địa phương của người bán.

5.2. Nhược điểm của điều kiện FCA là gì?

Quá trình thỏa thuận giá bán cần sự sáng suốt cũng như sự “cảm thông” từ hai phía. Vì với nhiều rủi ro phải chịu, người bán sẽ tính thêm phí vào giá bán, làm cho người mua có cảm giác giá bán bị nâng cao hơn so với bình thường. 

Khi người bán đã hoàn tất việc chất xếp hàng hóa lên phương tiện do người mua chuẩn bị, thì trách nhiệm và rủi ro của họ sẽ chấm dứt, và chuyển giao lại cho người mua hoặc đơn vị vận chuyển. Lúc này người mua phải tự mua bảo hiểm hàng hóa, và tự chịu trách nhiệm nếu không may xảy ra rủi ro. Quá trình vận chuyển càng lâu, thì nguy cơ rủi ro cũng càng cao. 

Người mua phải có kinh nghiệm trong việc tìm kiếm đơn vị vận tải, cũng như kinh nghiệm trong hoạt động thương mại. Có như thế mới hạn chế tối đa các nguy cơ có thể xảy ra khi sử dụng điều kiện giao hàng FCA. 

Bên mua phải thực sự thiện chí bởi họ phải tự lên kế hoạch thuê phương tiện vận chuyển, sắp xếp thời gian, sắp xếp địa điểm giao hàng, thời điểm nhận hàng,...
Trên đây là những nội dung cơ bản về điều kiện FCA, hy vọng sẽ giúp bạn hiểu thêm về điều kiện giao hàng này. Thông qua đó có thể cân nhắc chọn lựa điều kiện giao hàng phù hợp và có lợi nhất cho hoạt động xuất nhập khẩu của mình. 

Xem thêm: Cách tính cước vận chuyển hàng hóa bằng ô tô